Tin tức
24/09/2022
Bệnh rối loạn lưỡng cực có di truyền không?
Rối loạn lưỡng cực là bệnh lý liên quan đến sức khỏe tâm thần hiện vẫn chưa thể xác định được chính xác nguyên nhân. Do đó, không ít người thắc mắc về việc bệnh rối loạn lưỡng cực có di truyền không?
1.Bệnh rối loạn lưỡng cực là bệnh gì?
Hội chứng rối loạn lưỡng cực là một tình trạng sức khỏe tâm thần với 2 trạng thái đặc trưng là trầm cảm và hưng cảm, với sự xen kẽ giữa 2 giai đoạn và những kiểu thay đổi tâm lý đối nghịch nhau. Bệnh nhân mắc chứng rối loạn lưỡng cực có thể cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc, tích cực, tràn đầy năng lượng trong giai đoạn hưng cảm. Trái lại đôi khi bệnh nhân lại rơi vào trạng thái buồn chán, tuyệt vọng, mệt mỏi, không có niềm tin vào cuộc sống trong giai đoạn trầm cảm. Những biểu hiện trên chứng tỏ bệnh nhân đang mắc rối loạn tâm lý lưỡng cực.
Theo số liệu thống kê của Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, hiện nay có đến gần 2,8% dân số tại Hoa Kỳ ở độ tuổi vị thành niên và trưởng thành bị ảnh hưởng bởi chứng rối loạn tâm lý lưỡng cực. Song nguyên nhân làm khởi phát chứng rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được xác định rõ ràng, vì thế nhiều người vẫn thắc mắc bệnh rối loạn lưỡng cực có di truyền không?
2.Bệnh rối loạn lưỡng cực có di truyền không?
Tuy nguyên nhân dẫn đến bệnh rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được hiểu đầy đủ, nhưng các nhà nghiên cứu đã tìm ra được một số yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh và nhận thấy rằng: yếu tố di truyền có thể liên quan đến bệnh rối loạn lưỡng cực. Họ nhận thấy di truyền là yếu tố tác động mạnh nhất đến quá trình khởi phát bệnh, nhất là tiền sử gia đình có người thân từng mắc chứng rối loạn này. Theo đó mối liên hệ này có thể là chịu sự chi phối của một vài gen nhất định trong cơ thể mỗi người.
Các thành viên của Hiệp hội nghiên cứu gen các bệnh tâm thần (Cross - Disorder Group of the Psychiatric Genomics Consortium) từng thực hiện một nghiên cứu và nhận thấy rằng, những nhân đơn tế bào đa dạng ở gen CACNA 1 C và CACNB 2 có tác động đến quá trình ổn định và cân bằng canxi ở tế bào thần kinh của não bộ. Từ đó một số loại gen có khả năng làm khởi phát chứng rối loạn lưỡng cực cùng nhiều bệnh lý tâm thần khác như tự kỷ, tâm thần phân liệt, rối loạn tăng động giảm chú ý, trầm cảm nặng…
Bên cạnh đó, khi tiến hành nghiên cứu chuyên sâu một nhóm người mắc phải 1 trong 5 chứng rối loạn tâm thần nêu trên thì nhận thấy rằng có 4 vị trí gen có khả năng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh nằm ở nhiễm sắc thể CACNA 1C, CACNB 2, 3p21, SNPs, 10q24… Vấn đề này tuy vẫn chưa được tìm hiểu cụ thể nhưng cũng được xem là một bằng chứng cho thấy di truyền là yếu tố góp phần tham gia vào cơ chế bệnh sinh của các bệnh tâm thần, trong đó có hội chứng rối loạn lưỡng cực.
Thêm vào đó nghiên cứu năm 2009, các chuyên gia đã tiến hành đánh giá những người trưởng thành có người thân, họ hàng mắc bệnh rối loạn lưỡng cực và nhận thấy rằng: nguy cơ phát triển bệnh của họ sẽ cao gấp 10 lần so với mức trung bình. Tỉ lệ này sẽ càng gia tăng nếu thành viên mắc bệnh có quan hệ huyết thống càng gần, đồng nghĩa với việc nếu cha mẹ bạn mắc phải chứng rối loạn lưỡng cực thì bản thân bạn sẽ có nhiều khả năng phát triển bệnh nhiều hơn khi so với chú bạn là người mắc bệnh. Theo đó, yếu tố di truyền chiếm gần 60-80% về nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn lưỡng cực. Các chuyên gia cho biết trẻ em có cha hoặc mẹ mắc rối loạn lưỡng cực sẽ có có tỷ lệ phát triển bệnh từ 10 - 25%, nếu trẻ có cả cha và mẹ cùng mắc bệnh thì nguy cơ phát triển bệnh rối loạn lưỡng cực sẽ tăng lên gần 50%.
Bên cạnh đó, nếu một cặp sinh đôi không giống hệt nhau mắc phải rối loạn lưỡng cực thì khả năng có một người anh/chị/em khác sẽ bị chứng rối loạn này, tỉ lệ từ 10 - 25%. Tuy nhiên, đây không phải là nguyên nhân duy nhất và không chắc chắn rằng bạn sẽ phát triển bệnh nếu có người thân mắc chứng rối loạn lưỡng cực. Do các cặp song sinh đều có gen giống nhau nên nếu bệnh rối loạn lưỡng cực bị ảnh hưởng hoàn toàn bởi di truyền thì tất cả các cặp song sinh đều sẽ chia sẻ với nhau về chứng rối loạn này.
Ngoài ra các nghiên cứu khoa học cũng cho biết rằng bên cạnh yếu tố di truyền thì rối loạn lưỡng cực cũng có thể bị ảnh hưởng bởi một vài yếu tố khác như: Tiền sử chấn thương, chấn động ở đầu cũng có thể làm phát triển bệnh hoặc nhân tố môi trường sẽ góp phần kích thích phát triển chứng rối loạn lưỡng cực.
3.Đối tượng có nguy cơ cao mắc phải chứng rối loạn lưỡng cực
Thông thường các triệu chứng rối loạn lưỡng cực sẽ khởi phát ở lứa tuổi vị thành niên hoặc bước đầu giai đoạn trưởng thành, cụ thể 18 - 25 tuổi. Tuy nhiên, cũng có một vài trường hợp phát bệnh muộn sau tuổi 30. Chứng bệnh này sẽ tác động đến cả nam và nữ như nhau, gây ảnh hưởng đối với mọi đối tượng, không phân biệt giới tính, chủng tộc, tầng lớp xã hội. Các đối tượng có nguy cơ cao mắc phải chứng rối loạn lưỡng cực:
- Người có tiền sử gia đình bị rối loạn lưỡng cực hoặc trầm cảm: rối loạn lưỡng cực và di truyền có mối liên hệ với nhau. Di truyền được xem là một trong các yếu tố quan trọng, chiếm phần lớn đối với cơ chế bệnh sinh. Vì vậy những người được sinh ra trong gia đình có tiền sử mắc bệnh hưng – trầm cảm sẽ có khả năng phát triển bệnh cao hơn so với mức trung bình;
- Người từng trải qua sang chấn tâm lý: Sang chấn tâm lý là trạng thái và phản ứng của cơ thể khi con người chứng kiến hoặc từng trải qua sự kiện mang tính chất nguy hiểm, nghiêm trọng như tai nạn xe, người thân đột ngột qua đời, thiên tai, khủng bố, bắt cóc, phá sản… Khi phải đối mặt với những khó khăn này, ai cũng trở nên căng thẳng, lo sợ, kinh hãi, hoang mang, tuyệt vọng và chán chường. Đặc biệt hơn với những người có sẵn gen gây bệnh khi tiếp xúc với những tình huống sang chấn sẽ dễ dẫn đến kích thích và khởi phát nhanh triệu chứng của rối loạn lưỡng cực. Theo chia sẻ của chuyên gia, sang chấn tâm lý
- có liên quan đến đa số các vấn đề sức khỏe tâm thần, đặc biệt là trong giai đoạn vị thành niên và thời kì đầu của tuổi trưởng thành.
- Người thường xuyên bị stress, áp lực: rối loạn lưỡng cực sẽ tăng cao ở những người thường xuyên đối diện với căng thẳng, stress trong cuộc sống, áp lực kéo dài sẽ làm ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh trung ương, làm kích thích gen gây bệnh, khiến cho hành vi và cảm xúc bị biến đổi bất thường. Một số tình huống căng thẳng có liên quan đến chứng rối loạn này như thay đổi chỗ ở, mâu thuẫn hôn nhân, áp lực công việc, tài chính, nuôi dạy con… Những điều này không gây ra những tổn thương nghiêm trọng về mặt tinh thần nhưng nó sẽ làm cho bệnh luôn trong trạng thái căng thẳng, lo lắng, buồn phiền. Nhất là với người có gen gây bệnh thì việc chịu đựng áp lực trong cuộc sống cũng là một trong các yếu tố làm gia tăng nguy cơ khởi phát chứng rối loạn tâm thần, trong đó có rối loạn lưỡng cực.
- Người có lối sống không lành mạnh: lối sống, lối sinh hoạt hàng ngày có ảnh hưởng rất lớn đối với sức khỏe tinh thần của mỗi con người. Theo đó, hầu hết người được chẩn đoán mắc bệnh đều chia sẻ rằng họ có thói quen thức khuya hoặc thường xuyên thiếu ngủ, ăn uống không lành mạnh, xu hướng lạm dụng các chất kích thích, chất gây nghiện. Bên cạnh đó, sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân không được nghỉ ngơi và bổ sung dưỡng chất đầy đủ sẽ làm ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc, học tập và các sinh hoạt khác. Có thể thấy tâm trạng của bệnh nhân cũng sẽ bị tác động và trở nên bất ổn, dễ gây ra mâu thuẫn, xung đột, làm cản trở đến các mối quan hệ xã hội.
- Người mắc phải chứng rối loạn tâm thần khác: hầu hết bệnh tâm lý đều có mối liên hệ với nhau, vì thế người đang bị trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn hoang tưởng hay tâm thần phân liệt có nhiều khả năng mắc chứng rối loạn lưỡng cực hơn so với người có sức khỏe bình thường.
4.Phòng tránh rối loạn lưỡng cực
Rối loạn lưỡng cực là một chứng rối loạn tâm thần nguy hiểm, có thể gây ra ảnh hưởng vô cùng to lớn với sức khỏe và đời sống của con người. Có thể thấy chứng rối loạn lưỡng cực có nhiều khả năng liên quan đến yếu tố di truyền và môi trường sống xung quanh. Hiện nay vẫn chưa có bất kì biện pháp phòng tránh căn bệnh này nhưng nếu bạn có thể xây dựng lối sống lành mạnh, biết cách cân bằng cảm xúc sẽ góp phần làm suy giảm nguy cơ phát triển bệnh, đặc biệt trong trường hợp có người thân mắc bệnh.
- Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học, bổ sung nhiều dưỡng chất dinh dưỡng cần thiết trong thực đơn mỗi ngày, hạn chế các món ăn độc hại, thức uống nhiều chất kích thích;
- Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao không chỉ giúp nâng cao sức đề kháng, hỗ trợ sức khỏe thể chất mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe cho tinh thần, tạo cảm giác vui vẻ, giảm stress rất hiệu quả;
- Chú ý đến chất lượng giấc ngủ, đảm bảo ngủ 7 - 8 tiếng mỗi ngày, duy trì giấc ngủ sâu và ngon giấc;
- Hạn chế căng thẳng, áp lực kéo dài bằng cách áp dụng liệu pháp thư giãn như nghe nhạc, đọc sách, chăm cây cảnh, chơi thú cưng mỗi khi cảm thấy mệt mỏi, chán chường;
- Lên kế hoạch cụ thể cho những công việc cần phải hoàn thành, kể cả việc học tập, việc văn phòng và những sinh hoạt thường ngày;
- Học cách kiểm soát cảm xúc, cân bằng tâm trạng nhanh chóng;
- Rèn luyện tính chủ động trong mọi việc và chia sẻ nhiều hơn với những người thân bên cạnh.
Nếu bệnh nhân và gia đình đang cần tư vấn về bệnh rối loạn cảm xúc lưỡng cực với bác sĩ, chuyên gia tâm lý giỏi mà không cần đến bệnh viện, người bệnh và gia đình có thể tham khảo ngay ứng dụng AIviCare - Ứng dụng thăm khám online với bác sĩ/chuyên gia giỏi đến từ các bệnh viện lớn tại Việt Nam.
- BÁC SĨ/CHUYÊN GIA TÂM LÝ uy tín, chất lượng đến từ các bệnh viện lớn về điều trị tâm lý như Bệnh viện Tâm thần Hà Nội, Bệnh viện 199 (Bộ Công An).
- HIỆU QUẢ bởi các Bác sĩ/chuyên gia tâm lý lắng nghe & thấu hiểu từ đó can thiệp điều trị tâm lý.
- KHÁM ONLINE TIỆN LỢI chỉ cần có điện thoại có kết nối mạng là có thể đặt lịch và thăm khám online nhanh chóng.
- TIẾT KIỆM THỜI GIAN khi không phải đến phòng khám xa xôi mới gặp được bác sĩ giỏi.
AIviCare được phát triển bởi VinBrain (thành viên của tập đoàn Vingroup) với lõi công nghệ là trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại nhiều tính năng ưu việt và vượt trội trong tư vấn chăm sóc sức khỏe từ xa cho người bệnh.
Thêm vào đó, AIviCare còn mang lại nhiều tiện ích độc quyền như:
- MIỄN PHÍ kiểm tra X-quang ngực thẳng giúp chẩn đoán hơn 21 bệnh lý và các dấu hiệu nguy cơ trên ảnh X-quang ngực thẳng nhờ tích hợp sẵn DrAid (AI Trợ lý bác sĩ) với độ chính xác trên 90%, thời gian xử lý chỉ trong vòng 5s;
- AI chatbot thông minh giúp khách hàng nhanh chóng tìm được bác sĩ và các gói khám phù hợp nhất:
Nhanh tay tải App AIviCare để được theo dõi chăm sóc sức khỏe ngay hôm nay
- Link cài app trên hệ Google Play: TẠI ĐÂY
- Link cài app trên App Store: TẠI ĐÂY
Ghi chú: Đây là các nội dung y học mang tính tham khảo, không khuyến cáo khách hàng tự áp dụng. Chúng tôi không chịu trách nhiệm với các trường hợp tự điều trị mà không có sự tham vấn và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
TAGS:
Tin tức
liên quan
Tin tức liên quan
Tin tức
Mới nhất
Tin tức mới nhất
